Vágskálin

Vágskálin: Ein góð roynd at siga handilssøguna
15-01-2025
Í sendingini ummæla Helgi Eidesgaard, søgufrøðingur, og Finn Jensen, dekanur á Glasi, "Søgan um handlarnar" hjá Helga Jacobsen

Bókin snýr seg um menningina í føroyskum handilslívi frá tí, at fríhandilin kom í 1856.

Ein, sum beinanvegin fekk handilsloyvi og gjørdist stórur handilsmaður, var Martin Christian Restorff í Havn. Ein annar, sum var byrjaður áðrenn hann, var Andreas Wilhelm Skibsted, og í Havn fór eisini Carl Frantz Siemens til verka.

Ein fjórði, sum fór til verka á Tvøroyri, var T. F. Thomsen, sum keypti ognirnar hjá kongliga úthandlinum har, og í Klaksvík keypti Jørgen Bech & Sønner ognirnar hjá einahandlinum.

Ein og hvør, sum var 25 ár og hevði fast tilhald í Føroyum, kundi við fríhandlinum søkja um at fáa handilsloyvi, og ein hópur av fólki kring alt landið søkti um at sleppa at seta á stovn smærri handlar.

Í Havn vóru í 1910 tilsamans 60 handlar, og tá mest var av handlum í Føroyum í 1950'unum og 1960'unum, vóru handlarnir um 500 í tali. 

Í dag minnir handilsmynstrið um fyrstu tíðina eftir Einahandilin við nøkrum fáum samtøkum, ið hava handlar kring oyggjarnar, tó ikki á teimum smæstu oyggjunum.

Helgi Eidesgaard og Finn Jensen halda, at bókin hjá Helga Jacobsen er ein góð frásøgn um gongdina í handilsvinnuni, men hon er ikki endaliga søgan. Nógvir handlar eru nevndir í bókini, men fleiri eru ikki.

Notur áttu at verið í tekstinum, so upplýsingarnar kundu verið eftirkannaðar, heldur Helgi Eidesgaard, og Finn Jensen var hugtikin av lýsingunum av handlinum sum miðdepli í bygdunum fyri 100 árum síðan.

Uni Arge leggur til rættis.

Vágskálin

Vágskálin er sending við mentanarligum ummælum.

Tveir ummælarar eru við hvørja ferð, og í flestu førum verða bøkur vigaðar á vágskálini.

Ummælini verða gjørd sum samrøður í útvarpsstovuni, og brot verða spæld úr tí, sum ummælt verður.

Á vágskálina kunnu eisini verða lagdir sjónleikir, framsýningar og framførslur. Serlig rák í tíðini verða viðhvørt vigað og viðgjørd.

Uni Arge leggur til rættis.

Til viðgerðar er stuttsøgusavnið "Gentan á barnaheiminum" eftir Birnu Breckmann, og vit eru til bókaframløgu í Føroya Keypssamtøku.
07-05-2025
Í sendingini ummælir Ben Arabo bókina "Soldat", og Michael Koba ummælir nýggja føroyska filmin "Seinasta paradís á jørð".
15-04-2025
Sendingin hesaferð umrøður havnarmannin, Bjørn Isholm, greinasavnið "Heimsins nalvi" og yrkingasavnið "Rák".
09-04-2025
Sendingin snýr seg um føroyskt í tí teirri talgildu verðini og ta ávirkan, sum vitlíki longu hevur á okkara gerandisdag.
01-04-2025
Sendingin hesaferð snýr seg um útgávuirksemið hjá NÁMI, sum ger frálærutilar til fólkaskúlan og miðnámsskúlarnar
26-03-2025
Sendingin hesaferð snýr seg um skaldsøguna "Dødsbo" eftir Inger Smærup Sørensen. Ummælarar eru Marna Jacobsen og Rakul í Gerðinum
19-03-2025
Sendingin hesaferð snýr seg um ættargransking í Vágum, donsku listakvinnuna Julie Sass og eitt yrkingasavn hjá Sinnisbata Ung
12-03-2025
Sendingin hesaferð snýr seg burturav um altjóða bókmentafestivalin, sum var í Havn um vikuskiftið
05-03-2025
Í sendingini greiða Bjørki Geyti og Birgir Kruse frá Geyta-tiltakinum, og tríggjar kvinnur kjakast um naknar standmyndir í almenna rúminum
26-02-2025
Í sendingini ummæla Tóra Árnadóttir og Hans Jacob Kollslíð bókina "Eitt orðatak um vikuna" eftir Páll Isholm
19-02-2025
Í sendingini eru vit til Geyta-tiltakið, sjónleik eftir August Strindberg og tosa við Justinus Eidesgaard, sum hevur skrivað tvær bøkur um 1000 kirkjutænarar
11-02-2025